Steeds meer ouders stellen het geven van een smartphone uit. Inmiddels is ook het demissionaire kabinet met een richtlijn gekomen: geen social media onder de 15 jaar en vanaf groep 8 een telefoon.
Ook moeder Shanna kiest ervoor haar kinderen voorlopig geen smartphone te geven. “Als we het samen dragen, wordt het ook minder zwaar”, vertelt ze aan LINDA.
Steeds meer ouders, wetenschappers, artsen en experts slaan alarm: het gebruik van smartphones door kinderen onder de veertien jaar moet worden beperkt of zelfs helemaal stopgezet. Jongerencoach Mariette Dietz ziet dat smartphonegebruik onder kinderen zowel fysiek als mentaal negatieve gevolgen kan hebben. Waar leg je als ouder de grens? Shanna Uitterdijk (42) besloot bewust om haar kinderen Sam (11) en Pip (9) nog geen smartphone te geven, omdat ze zich zorgen maakt over de schadelijke effecten ervan.
Samen met haar man ziet ze dagelijks de effecten van overmatig telefoongebruik bij pubers. “Mijn man en ik werken allebei als docent op het vmbo. Leerlingen kunnen zich nauwelijks nog concentreren, raken snel overprikkeld en weten niet meer hoe ze zichzelf moeten vermaken zonder scherm.”
Die zorg bracht het stel ertoe om thuis duidelijke grenzen te stellen. Van jongs af aan mochten hun kinderen wel televisiekijken of gamen, maar altijd binnen afgesproken tijden. Toen de eerste vriendjes met smartphones kwamen, besloten ze bewust om het anders te doen. “We kozen voor een Nintendo, later een PlayStation, maar altijd met limieten. Niet omdat we anti-technologie zijn, maar omdat we zien hoe verslavend het werkt.”
Hun zoon Sam kreeg pas in groep 8 zijn eerste smartphone. “En zelfs nu gelden er strikte regels: de telefoon blijft thuis tijdens school, er is een maximale schermtijd en bij misbruik gaat de wifi eraf”, vertelt Shanna.
Dat dit niet altijd makkelijk is, geeft ze toe. “Soms voelde ik me er stom over, omdat mijn kind als enige in de klas nog geen mobiel had. Andere ouders vonden er ook wat van. Maar ik dacht: als dit de enige manier is waarop een kind zich kan vermaken, dan zijn we iets kwijtgeraakt.”
In plaats daarvan koos het gezin voor ouderwets samenzijn: koekjes bakken, bordspellen, samen naar buiten. “Niet altijd zonder strijd, maar het gaf ons gezin ook rust.” Toen Sam via WhatsApp werd benaderd door een onbekend nummer dat om geld vroeg, vertelde hij het meteen. “Dat vertrouwen, daar doen we het voor.”
Ook voor hun jongste dochter Pip geldt: geen smartphone vóór groep 8. “Ze vindt het stom, maar begrijpt het inmiddels ook. Ze weet dat wij bepalen, dat wij haar beschermen. En kinderen willen stiekem gewoon grenzen – al zeggen ze van niet”, aldus Shanna. “Ouderschap is ook nee zeggen. Dat is niet altijd leuk, maar wel noodzakelijk.”
Met duidelijke afspraken, tijd samen en ruimte voor verveling probeert het gezin een gezonde balans te bewaren. “We willen onze kinderen meegeven dat schermen erbij horen, maar niet centraal hoeven te staan. Ze verdienen een jeugd met modder aan hun knieën, in plaats van met een scherm in hun gezicht.”
Grote groep Nederlanders vindt smartphoneverbod voor kinderen tot de brugklas goed idee
Jongerencoach Mariette Dietz ziet in haar praktijk dagelijks wat vroeg smartphonegebruik met kinderen doet. “Ze slapen slechter, raken overprikkeld, kunnen zich moeilijk concentreren en vervelen zich zodra het scherm wegvalt. Hun brein is nog volop in ontwikkeling, maar krijgt continu prikkels te verwerken waarvoor het eigenlijk nog niet klaar is. Daardoor wordt het lastig om zelf iets te ondernemen of creatief te zijn. Als iets ‘saai’ lijkt, swipen ze het weg. Zo verliezen ze het vermogen om zich langere tijd te focussen.”
Volgens haar is dit zichtbaar in schoolprestaties, sociale vaardigheden én het zelfbeeld van kinderen. “Via het scherm worden ze blootgesteld aan vertekende beelden, groepsdruk en soms zelfs aan schokkende content. Dat kan leiden tot angsten, onzekerheid en sociaal terugtrekgedrag.”
Dietz pleit daarom voor een smartphoneverbod tot veertien jaar. “Niet om kinderen iets te onthouden, maar juist om ze te beschermen tegen iets waar ze mentaal nog niet op voorbereid zijn.” Ze wijst erop dat kinderen onder die leeftijd nog geen zelfreflectie of impulscontrole hebben. “Ze missen de ‘rem’, waardoor ze extra gevoelig zijn voor verslaving aan de dopaminekicks van social media. Ook groepsapps en online pesten maken het complex.”
Haar oplossing: collectieve afspraken tussen ouders en scholen. “Je leert een kind van tien toch ook niet autorijden? Dan moet je ze ook niet loslaten in de digitale wereld. Je kunt ze ook een simpele telefoon aanbieden, voor de bereikbaarheid. Bied ze begeleiding, laat ze buiten spelen, conflicten oplossen, leren delen, fouten maken en weer opstaan. Dát is waar een kind van groeit.”
Nederlandse kinderen het gelukkigst, maar UNICEF waarschuwt: 'Zorg dat álle kinderen zich kunnen ontwikkelen'
De maatschappelijke beweging ‘Smartphonevrij Opgroeien’ werd onder andere gestart door Merel Uildriks, moeder van twee kinderen. “Ik zag het gebeuren: ouders die hun kind een telefoon gaven, niet omdat ze dat zelf wilden, maar omdat de druk van klasgenootjes en andere ouders te groot werd.”
Die groepsdruk wilde Uildriks doorbreken. Met het ouderpact, waar ouders per schoolklas kunnen aangeven dat ze het smartphonegebruik willen uitstellen, probeert de beweging een nieuwe norm te creëren. Als 25 procent van de kinderen in een klas geen smartphone heeft, vervalt de sociale druk. En dat biedt ruimte voor ouders om bewuster te kiezen.”
De beweging groeit snel. Inmiddels zijn er meer dan 35.000 gezinnen aangesloten. In veel klassen heeft een meerderheid van de kinderen nog geen smartphone. “Dat zegt veel. En het werkt: kinderen voelen zich gezien doordat ze niet de enige zijn.”
Het pact krijgt steun uit meerdere hoeken. Artsen en wetenschappers wijzen op de risico’s van vroeg smartphonegebruik: bijziendheid, slaaptekort, overgewicht, verslaving, verminderde motoriek. “En dat allemaal omdat techbedrijven verdienen aan onze aandacht”, zegt Uildriks. “We gooien onze kinderen in een wereld waarin zij zichzelf nog niet kunnen beschermen. Dat moeten wij als ouders doen.”
Ze ziet ook hoopvolle signalen. “Kinderen zeggen soms zelf: geef mij maar gewoon een Nokia. Ze willen eerlijkheid en duidelijkheid. En ouders die worstelen met schermtijd willen niets liever dan steun van anderen. Die geven aan: als we het samen doen, is het vol te houden.” Het ouderpact ondertekenen kan hier.
Het beste van LINDA. direct in je mail? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.
'Het is een gotspe dat we ons druk maken over het smartphonegebruik van onze kinderen, niet zij maar wij moeten ermee leren omgaan'
